De olielamp bestaat al zo lang dat het niet meer is na te gaan wanneer nou daadwerkelijk de olielamp is uitgevonden. Het oudst gevonden lampje dateert uit ongeveer 12.000 voor Christus. Bij opgravingen van over de hele wereld werden er olielampjes gevonden. De uitvinding werd zo snel verspreid dat iedereen de olielamp wel kent.

De eerste mensachtige die de olielamp gebruikten waren waarschijnlijk de Soemeriërs. Het waren simpele schaaltjes (een schelp of gewoon van klei) met dierlijk vet en een lontje (vlas of katoen). Bij opgravingen komen ze vaak van dit soort schaaltjes tegen, maar het is nooit zeker of de schaaltjes wel daadwerkelijk als olielamp waren gebruikt. De lampjes gaven niet heel veel licht, maar toch hielp het de holbewoners goed.

De Egyptenaren waren niet de eerste die olielampjes maakte, maar wel de eerste die daadwerkelijk met olie de olielampjes maakte. ze waren al beter overdacht en gaven veel meer licht. Omdat hun tombes en piramides niet veel licht binnenlieten waren fakkels en olielampjes natuurlijk heel handig. Er was een nadeel van. De Egyptenaren kregen heel veel rook en roet binnen, waaraan ze eerder stierven dan anderen in hun periode.

 De Grieken en Romeinen namen het idee van de olielampen over van de Egyptenaren. De werking was helemaal niet anders. Het enige wat anders was was de uitwerking van de olielampjes. Ze gebruikte de olielampen voor het licht, maar ook voor de sier.

Nog steeds worden er veel olielampjes gebruikt. Maar vooral voor de sier. Ze geven te weinig licht om te tippen aan de lampen van tegenwoordig. Het is gewoon een goede versiering.